Artykuł
Skansen w Puńsku

Jednym z zabytków świadczących o litewskim dziedzictwie kulturowym jest skansen - zagroda litewska, którą oddano do użytku w 1992r. Budynki pochodzące z przełomu XIX i XX wieku usytuowano po lewej stronie drogi Puńsk - Sejny, w odległości 0,5 km od centrum Puńska. Położenie skansenu w pobliżu szosy, u podnóża wzniesienia, które osłania od wiatru północnego, nawiązuje do tradycji lokowania zagród chłopskich w czasie powstawania wsi kolonijnych. Cztery budynki zagrody: chata wiejska, dwa spichlerze (świronki) i oborę przeniesiono z pobliskiej wsi Wojtokiemie, a stodołę odtworzono na podstawie opowiadań.
Budynki ułożone są w kwadrat. Najbliżej drogi usytuowana jest dwudrzwiowa stodoła z plewnikiem na zapleczu. Naprzeciw stodoły stoi chata wiejska, zaś w poprzek do nich stoją obora i świronek. Między świronkiem i chatą znajduje się studnia z żurawiem, obok niej drugi, mniejszy świronek. Jest to typowa zagroda wielobudynkowa, najbardziej charakterystyczna na terenie Sejneńszczyzny, średniozamożnego rolnika. Zagroda posiada również drewniane ogrodzenie ze sztachet i żelazny kierat za stodołą. Ponadto przy chacie urządzono tradycyjny wiejski ogródek.
Budynek mieszkalny składa się z trzech izb, oraz dużej sieni. Wyposażenie chaty to wysoki gliniany piec, stół, ławy, łóżka, kołyska, komoda, szafa, fotele, łóżeczko wiklinowe. W chacie znajduje siĘ także warsztat tkacki, snowarka, kołowrotek, kufer do przechowywania posagu. Dawniej w kuchni toczyło się całe życie. Gospodynie przędły, tkały, haftowały, ubijały masło, piekły chleb i śpiewały.
Obora podzielona jest na trzy pomieszczenia, do których prowadzą oddzielne wejścia od podwórka. W oborze osobno trzymano krowy, świnie, owce i konie. Obecnie stoi tu duży wyciosany z drzewa żłób, który służył jako koryto lub magazynowano w nim zboże. Drugie koryto służyło do solenia i przechowywania mięsa. W oborze znajduje się także mała młocarnia do młócenia np. koniczyny oraz wialnia służąca do oddzielania ziarna od plew. Objrzeć można również ozdobne sanie.
W stodole przechowywano płody rolne, maszyny rolnicze i inne narzędzia pracy. Tu, też, początkowo przy pomocy cepów, młócono zboże i inne płody rolne. Później młocarnię napędzano kieratem.
Obecnie służy do wystawiania sztuk teatralnych, przglądów zespołów folklorystycznych i ich występów, spotkań kapeli ludowych. Wewnątrz stodoły są ławki dla widzów oraz scena dla artystów i rekwizyty teatralne.Tu co roku odbywa się Festiwal Teatrów Stodolanych.
W świronku mieszkała służba, a także przechowywano w niej ziarno, len, słoninę. Świronek służył także do magazynowania zbędnych przedmiotów.
Wszystkie budynki są drewniane, zrębowe, postawione na kamieniach lekko powiązanych wapnem i cementem. Do pokrycia dachów użyto słomy. Tuż przy ogrodzie błyszczy lustro niewielkiego stawu.
Przy skansenie znajduje się nowo wybudowana restauracja "ZAJAZD". Można tam zjęść zjeść pyszne kartacze i inne specjały litewskiej kuchni. Karczma urzeka swojskim klimatem, który zawdzięcza ciepłemu, drewnianemu, tradycyjnemu wystrojowi wnętrza i miłą obsługą. Jej budowa wzorowana jest na przykładach dawnych karczem przydrożnych jakie do końca XIX wieku istniały na naszym terenie. W nowo wybudowanej karczmie będą organizowane pokazy pieczenia, chleba, robienie sera i masła, itp. ponadto będą organizowane tradycyjne biesiady (wesela, jubileusze, święta wiejskie).
Tuż za karczmą stoi chata - muzeum, w której eksponowane są tymczasowe wystawy rękodzielnicta, tkactwa, malarstwa (starodawne narzuty na łóżko, firanki wycinane z papieru z przeróżnymi wzorami, gliniane naczynia, itp.). Tam też znajdują miejsce inne ciekawe sprzęty i urządzenia charakterystyczne dla tego terenu. Ponadto w chacie będą organizowane warsztaty tkackie, na których rękodzielnicy będą mogli przyuczać tradycyjnego tkania dywanów, krajek i tkanin lnianych.












