Gmina Puńsk otrzymała dofinansowanie na realizację projektu pt. „Empowering cross-border communities in Polish-Lithuanian Functional Area”, Nr LTPL00271 („Wzmacnianie pozycji społeczności transgranicznych w Polsko-Litewskim Obszarze Funkcjonalnym”) w ramach Programu INTERREG Lietuva-Polska 2021-2027.

Celem projektu jest pomoc litewsko-polskiemu regionowi przygranicznemu w poprawie transgranicznego wielopoziomowego zarządzania poprzez wspólny rozwój organu współpracy transgranicznej - Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT) „Polsko-Litewski Obszar Funkcjonalny” (PLFA). W skład powstającego EUWT wchodzi dziewięć polskich jednostek samorządu terytorialnego: miasto Sejny oraz gminy: Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk, Jeleniewo, Rutka- Tartak, Szypliszki, Wiżajny) oraz trzy litewskie jednostki samorządu terytorialnego (okręgi Vilkaviškis, Kalvarija i Lazdijai. Obszar funkcjonalny jest jednym z najsłabiej zaludnionych, peryferyjnych obszarów Unii Europejskiej i boryka się z wieloma problemami społecznymi i gospodarczymi, które mogą zostać częściowo rozwiązane dzięki temu projektowi. Ogólnym celem projektu jest wzmocnienie potencjału współpracy i zwiększenie efektywności współpracy transgranicznej poprzez konsolidację i pomoc techniczną dla powstającego Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej „Polsko-Litewski Obszar Funkcjonalny”. Projekt opiera się na wspólnym procesie budowania sąsiedzkich relacji między lokalnymi interesariuszami i władzami EUWT w celu wspierania harmonijnego rozwoju społeczności przygranicznych.

EUWT jest przede wszystkim narzędziem do przezwyciężania problemów, jakie granica nakłada na ludność zamieszkującą obszary przygraniczne. Problemy te wynikają głównie z peryferyjnego położenia obszaru przygranicznego pod względem geograficznym, społecznym, gospodarczym, instytucjonalnym i infrastrukturalnym. Mogą się one przejawiać w różnych formach i mogą mieć różny wpływ na różne populacje, ale ich skuteczne rozwiązanie wymaga wdrożenia procesów współpracy, które wykraczają poza granice. Partnerzy projektu i zainteresowane strony będą współpracować w celu zidentyfikowania mechanizmów, które zachęcają i ułatwiają większą transgraniczną współpracę instytucjonalną na wszystkich szczeblach rządowych i między nimi, a także ze społeczeństwem obywatelskim, przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego finansowania transgranicznego zarządzania i inwestycji. Zaprogramowana i zintegrowana w formie EUWT współpraca zmniejszy złożoność związaną z interakcją transgraniczną, wesprze identyfikację, projektowanie i wdrażanie wzajemnie korzystnych transgranicznych projektów rozwojowych oraz poprawi integrację działalności gospodarczej i usług publicznych w ramach jednego, transgranicznego „obszaru funkcjonalnego”.

Pierwszym krokiem będzie stworzenie architektury współpracy poprzez opracowanie spójnej i przekrojowej diagnozy społeczno-gospodarczej obszaru oraz włączenie najnowocześniejszych narzędzi i rozwiązań planowania terytorialnego. Projekt zapewni pierwszy w historii syntetyczny obraz obszaru transgranicznego pokazujący potencjał, trendy rozwojowe i funkcjonalne relacje transgraniczne. Wizyta studyjna w wiodących europejskich EUWT pozwoli na transfer najlepszych praktyk i włączenie narzędzi mapowania terytorialnego do procesu planowania rozwoju PFLA.

Drugim krokiem będzie transfer wiedzy poprzez warsztaty budowania potencjału i warsztaty mapowania terytorialnego, aby wdrożyć narzędzia planowania terytorialnego poznane podczas wizyty studyjnej i opracować schematyczne modele interpretujące siły gospodarcze, demograficzne i polityczne, które napędzają proces współpracy terytorialnej w EUWT.

Trzecim krokiem będzie opracowanie ram instytucjonalnych dla działalności EUWT. Odbędzie się to poprzez opracowanie Strategii Współpracy EUWT oraz opracowanie Podręcznika Struktur Administracyjnych i Kompetencji określającego wizję, cele, ramy organizacyjne, strategię komunikacji, struktury administracyjne, kompetencje i role w ramach Polsko-Litewskiego Obszaru Funkcjonalnego.

Czwartym krokiem będzie wzmocnienie potencjału ludzkiego powstającego EUWT poprzez ustanowienie Wspólnoty Praktyk w transgranicznym rozwoju terytorialnym. Jego głównym narzędziem napędowym będzie Transgraniczne Obserwatorium Dynamiki Funkcjonalnej - platforma otwartych zasobów edukacyjnych - przestrzeń internetowa zawierająca dane społeczno-gospodarcze i centrum dokumentów związanych z terytorium i działaniami EUWT PLFA. Rezultaty projektu zostaną upowszechnione podczas konferencji naukowej inaugurującej działalność EUWT „Polsko-Litewski Transgraniczny Obszar Funkcjonalny” promującej nowoczesne rozwiązania i prezentującej ramy współpracy w ramach powstającego EUWT z udziałem jego członków i zaproszonych gości.

Czas trwania projektu: 12 miesięcy (od 01.12.2024 do 30.11.2025)

Partner Wiodący – Gmina Puńsk

Partner 2 – Administracja Samorządu Rejonu Lazdijai

Całkowity budżet projektu:  158 322,00 EUR

Dofinansowanie z ERDF 80% tj. 126 657,60 EUR

Wkład własny 20% tj. 31 664,40 EUR

Budżet Gminy Puńsk: 88 136,00 EUR

Dofinansowanie z ERDF 80% tj. 70 508,80 EUR

Wkład własny 20% tj. 17 627,20