Artykuł
HISTORIA SZKOŁY
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
z Polskim i Litewskim Językiem Naucznia
im. Dariusa i Girenasa w Puńsku
ul. 11 Marca 16, 16-515 Puńsk,
tel. (fax)
http://sppunsk.pl/
W 1526 r., dekretem synodu papieskiego, nakazano założenie szkół w każdej parafii. Miały one działać od późnej jesieni do wiosny. Podstawowym podręcznikiem był katechizm. Taka szkoła działała także w Puńsku. Pierwsze wiadomości na jej temat pochodzą z końca XVII w. W 1808 r. w Sejnach założono gimnazjum.
W latach zakazu druku książek i czasopism litewskich na terenie Puńska i okolic działały, prowadzone przez najmowanych nauczycieli, tzw. „daraktariai”, małe szkółki wiejskie. W czasie I wojny światowej Towarzystwo,, Žiburys ’’ założyło w Puńsku szkołę, w której uczył J. Baltrukonis. Od 1918 r. w Sejnach zaczęło działalność gimnazjum im. Žiburys. Zaledwie po roku zostało ono przeniesione do Lazdijai (Łoździeje).
W latach międzywojennych w Puńsku nie było szkoły z litewskim językiem nauczania, natomiast język litewski wykładany był jako przedmiot.
Aby doszło do utworzenia klasy z litewskim językiem nauczania, co najmniej 7 uczniów musiało wyrazić chęć uczenia się w takiej klasie. To było zalecenie Ministerstwa Oświaty.W latach 1952-1953 powstały szkoły z litewskim językiem nauczania w: Puńsku, Wojtokiemiach, Widugierach i Nowinkach, a w piętnastu szkołach języka litewskiego uczono jak odrębnego przedmiotu. W 1956 r. w Puńsku utworzono liceum.Sieć litewskich szkół, powstała w latach 1952-1956, przetrwała w stanie niemalże niezmienionym do końca XX wieku.
W 1944 r., gdy linia frontu przesunęła się na zachód, założono szkoły w: Puńsku, Przystawańcach i Widugierach. Niestety, uczono w nich po polsku, a dopiero od 1951 r. można było tworzyć szkoły z litewskim językiem nauczania. Jednak część nauczycieli języka litewskiego nie miała odpowiednich kwalifikacji.
Pierwsi nauczyciele byli nie tylko pedagogami, ale także aktywnie uczestniczyli w życiu kulturalnym lokalnej społeczności: Juozas Maksimavicius, Petronele Jakimaviciene, Brone Kliucinskiene, Jonas Stoskeliunas, Juozas ir Elena Vainai, Juozas Sigitas Paransevicius, Algis Uzdila i inni.
Obecnie w regionie Puńska i Sejn funkcjonują szkoły podstawowe w: Nowinikach, Przystawańcach, Widugierach, w Puńsku oraz zespół placówek oświatowych (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum) im. Žiburio w Sejnach.
Od 1999 r., w wyniku reformy systemu oświaty, w Puńsku działają: sześcioklasowa Szkoła Podstawowa z Polskim i Litewskim Językiem Nauczania oraz Gimnazjum z Polskim i Litewskim Językiem Nauczania. W dniu 10 grudnia 2004 roku szkołom nadano imię Dariusa i Girenasa.
W trzyletnim gimnazjum jest 9 klas (po dwie z litewskim językiem nauczania i jedna z polskim językiem nauczania).
Do gimnazjum uczęszcza ogółem 206 uczniów. W klasach z litewskim językiem nauczania jest 146 osób, w klasach z polskim językiem nauczania: 60. W szkole pracuje 49 nauczycieli. Dyrektorem jest p. Jan Wydra, zastępcą dyrektora Jolanta Januszanis.
Szkoła Podstawowa z Litewskim Językiem Nauczania w Widugierach
Widugiery 21
16-515 Puńsk
telefon: 0875171006
W latach 1952-1953 powstały szkoły z litewskim językiem nauczania w: Puńsku, Wojtokiemiach, Widugierach i Nowinikach. Uczono w nich po polsku, a od 1951 r. można było tworzyć szkoły z litewskim językiem nauczania. Jednak część nauczycieli języka litewskiego nie miała odpowiednich kwalifikacji.Pierwsi nauczyciele byli nie tylko pedagogami, ale także aktywnie uczestniczyli w życiu kulturalnym lokalnej społeczności: Juozas Maksimavičius, Petronelė Jakimavičienė, Bronė Kliučinskienė, Jonas Stoskeliūnas, Juozas Vaina i Elena Vainienė, Juozas Sigitas Paransevičius, Algis Uzdila i inni.Obecnie dyrektorem szkoły jest Pani Anna Samulewicz.
Przedszkole Samorządowe z Litewskim i Polskim Językiem Nauczania w Puńsku
ul. Szkolna 8
16 - 515 Puńsk
woj. Podlaskie
Tel.087 5161065, e-mail: vaikudarzelis@wp.pl
www.przedszkole-punsk.com
Przedszkole Samorządowe w Puńsku istnieje od 1949 roku. Na początku działalności utworzono tylko jedną grupę wiekową przedszkolaków. Od 1982 roku działa kilka grup wiekowych w dwóch językach:
3-4 latki (grupa litewska)
- 5-6 latki (grupa litewska)
- 3-6 latki (grupa polska)
Do przedszokla mogą uczęszcząć dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w wieku 3-8 lat. W przedszoklu sa prowadzone różne zajęcia dydaktyczne, w tym dodatkowo dzieci ucza się:, rytmiki, jęz. angielskiego, religii. Dzieci biorą udział w różnych konkursach i festiwalach.
Liceum Ogólnokształcące
z Litewskim Językiem Nauczania im. 11 Marca
w Puńsku
ul. 11 Marca 16,
16-515 Puńsk,
woj. Podlaskie,
tel. +48 87 565 57 36
e-mail: licpunsk@gmail.com
Pierwsze szkoły w Wielkim Księstwie Litewskim powstały w XVI w. W 1526r. dekretem synodu biskupa wileńskiego zobowiązano wszystkie parafie do tworzenia szkół. Obok szkółek parafialnych działały w miastach szkoły samorządowe, a najdostojniejsi uczyli dzieci w prywatnych szkołach.W okresie zakazu druku litewskich książek i czasopism, w Puńsku i okolicy działały małe wiejskie szkółki, w których uczyli najmowani nauczyciele tzw. "daraktoriai". Dopiero w czasie Wielkiej Wojny Towarzystwo "Žiburys" założyło w Puńsku litewską szkółkę, w której pracował A. Baltrukonis.W latach międzywojnia nie było w Puńsku szkoły w litewskim językiem nauczania. Język litewski jako przedmiot również nie był stale wykładany.
W oficjalnej polityce państwa polskiego o mniejszościach narodowych zaczęto mówić dopiero w 1951r. Wówczas otworzyły się możliwości organizowania litewskich szkół. W 1952r. Ministerstwo Edukacji zorganizowało w Miedzeszynie koło Warszawy pierwszy kurs dla nauczycieli języka litewskiego, który poprowadził prof. Jan Otrębski. Uczestnicy kursu- pierwsi nauczyciele jęsyka litewskiego nie posiadali kwalifikacji, a niektórzy nawet średniego wykształcenia.Jesienią 1952r. Powstały pierwsze 4 litewskie szkoły, do których uczęszczało 160 uczniów. W innych wykładano język litewski jako przedmiot. Uczyło się w nich 360 uczniów.
W grundiu 1953r. w Liceum Ogółnokształcącym w Suwałkach utworzono litewską klasę (wówczas VIII) liczącą 23 uczniów. Ona stanowiła zalążek późniejszego LO w Puńsku. Ministerstwo Oświaty skierowało dwóch jej absolwentów na studia lituanistyczne do Wilna. Po uzupełnieniu w IX klasie programu naucznia treściami pedagogicznymi i metodycznymi, absolwenci tej klasy w 1957r. stanowili pierwszą grupę wykwalifikowanych nauczycieli, którzy podjęli pracę w nauczaniu początkowym. Wówczas rozpoczęły się starania o utworzenie liceum ogólnokształcącego bliżej wsi zamieszkałych przez ludność narodowości litewskiej.W 1956r. na mocy Dekretu Ministra Oświaty powstaje Liceum Ogólnokształcące z Litewskim Językiem Nauczania w Puńsku. W roku szkolnym 1956/57 zorganizowano klasę VIII liczącą 23 uczniów oraz przeniesiono 9 uczniów litewskiego pochodzenia z Suwałk, którzy utworzyli klasę IX. Pierwszym dyrektorem był Stanisław Łysakowski, a jego zastępcą Józef Vaina. Pracowani nauczyciele: J. Staśkielunas, H. Vaina, W. Pojawis. Pierwszy egzamin dojrzałości odbył się w 1959r., do którego przystąpiło 10 abiturientów.Z biegiem lat absolwenci szkoły, po ukończeniu studiów, powracali tu do pracy. W ten sposób rosły kwalifikacje tutejszych nauczycieli i obecnie szkoła może poszczycić się dobrze wykwalifikowaną kadrą pedagogiczną.Zespół Szkół Ogólnokształcących w Puńsku jest jedyną ponadgimnazjalną szkołą z litewskim językiem nauczania w Polsce. W ubiegłym roku obchodziła jubileusz 50-lecia swej działalności. Uczy się w niej 104 uczniów, pracuje 15 nauczycieli. Wszystkie przedmioty, oprócz historii, georgrafii i języków, są wykładane po litewsku. Uczniowie uczą się z polskich podręczników, według programów nauczania, zatwierdzonych przez Ministra Edukacji. Dodatkowo wykładana jest historia i geografia Litwy.Po ukończeniu liceum powyżej 60% młodzieży kontynuuje naukę na wyższych uczelniach Polski i Litwy. Ostatnio coraz więcej absolwentów wybiera litewskie uczelnie.
W 1992r. Liceum nadano imię 11 Marca. W ten sposób została upamiętniona data restytucji państwowości Litwy.Swoje zdoności i zainteresowania licealiści rozwijają na licznych zajęciach pozalekcyjnych. Szkoła oferuje bogatą sieć kółek zainteresowań. Działa grupa taneczna "Šalčia", kółko miłośników poezji, szkolny chór "Pašešupiai", kółko dramatyczne, sekcje piłki koszykowej. Uczniowie, myślący o zawodzie dziennikarza, mogą próbować sił w szkolnej gazetce "Demesio".
Grupy artystyczne uczestniczą w różnych świętach i uroczystościach, wyjeżdżają do innych szkół, biorą udział w konkursach i przeglądach w kraju i za granicą. W szkole odbywają się ciekawe imprezy przygotowane przez uczniów np. otrzęsiny, wieczór adwentowy, spotkanie wigilijne, pożegnanie abiturientów i inne. Czas w naszej szkole upływa szybko, gdyż nikt w niej się nie nudzi. Oprócz nauki uczniowie mają możliwość atrakcyjnie spędzić czas wolny oraz rozwijać swoje zdolności i zainteresowania. Dlatego u nas mniej agresji, problemów alkoholizmu, narkomanii i innych patologii społecznych.
